“Film bizə imkan verir ki, heç bir təhlükəyə məruz qalmadan sevinc, ehtiras və müxtəlif hisslər yaşayaq, hansı ki, adi həyatda, yəni reallıqda təzyiqedici və zərərli ola bilər”.

Karl Qustav Yunq

Filmlərdən çoxsaylı emosiya ala və təhlükəsiz mühitdə imitativ olaraq təhlükənin üzümüzə vuran mehini hiss edə bilərik. Bu bir çoxumuza əyləncə verir. Əyləncə ilə bərabər təbii ki, filmlərdə öyrədici çox şey var. Bəzən bir film, ya kitab, ya da hansısa teatr tamaşasından aldığımız mesaj həyatımıza elə müsbət təsir edir ki, biz dəyişirik. Oradan götürdüyümüz çağırışa pozitiv cavab verir və həmin nümunələri həyat normamıza çeviririk.

Bu yazımda ən sevdiyim kinorejissor Kim Ki-duk və onun filmlərinin təsirindən bəhs edəcəyəm.

Cənubi Koreyalı rejissor Kim Ki-dukun ilk izlədiyim filmi “Bad Guy”(“Pis oğlan”) olub. Həmin filmə baxandan sonra bir həftə özümə gələ bilməmişdim. Emosiyalarım bir-birinə qarışmışdı. Filmdəki qəddar səhnələr məni yerlə-bir etmişdi. Sanki gözləmədiyim anda möhkəm bir şillə yemişdim.

Film ənənəvi horror, yəni dəhşət filmi deyildi. Kiminsə ətini doğram-doğram edən, gözünü çıxarıb yeyənlər yox idi. Film dram janrına iddialıdır. Ancaq bu, sıradan dramlardan deyil. Ortada sevgi var, ancaq həmin sevgi də ənənəvi sevgilərdən sayılmır.

Təsəvvür edin, yolla gedən gənc bir oğlan parkın yanından keçərkən sevgili cütlük görür və oradakı qıza aşiq olur. Heç bir söz demədən gəlib həmin qızı sevgilisinin yanında vəhşi kimi dodağından öpür. Qırğın qopur, polis gəlib oğlanı aparır. Sonra xəbərdarlıq edilərək, azadlığa buraxılan oğlan yenidən həmin qızı izləyir, ona yaxınlaşır. Qızın rədd cavablarından sonra elə bir təxribat və sabotaj qurur ki, qız külli miqdarda borca düşür. Pulu ödəyə bilmədiyi üçün də qız seks işçiliyinə başlayır. Onu buna təhrik edən məhz həmin oğlan olur. Və dəhşətlisi o olur ki, həmin oğlan sevdiyi qızı hər gün müştərilərlə görüşərkən yan otaqdan, canlı şəkildə izləyib əzab çəkir.

Film haqqında geniş məlumat yazmaq fikirim yoxdur. İstəyən tapıb izləyə bilər. Ancaq emosiya “bum”u ilə qarşılaşmağa hazır olun. Əsəbləri zəif olanların ehtiyatlı olmalarında fayda var.

Ümumiyyətlə, Kim Ki-dukun filmlərinin əksəriyyəti ağır və qəddardır. Orada çoxlu ağrı, iztirab nümunələri var. Fiziki zorakılıqlarla bərabər, həm də psixoloji qəddarlıqlarla dolu olan filmlərdə Kim öz fərqli üslubunu nümayiş etdirir.

Kim Ki-dukun filmləri nüfuzlu kinofestivallarda cürbəcür mükafatlar alıb. Rejissorun 2004-cü ildə çəkdiyi “Samariya”(“Samaria”) filmi Berlin festivalında “Ən yaxşı rejissor işinə görə”, “Boş ev” (“3-iron”) Venesiya Beynəlxalq Kino Festivalında 4 nominasiyada mükafatlar qazanıb. “Boş ev” hətta 2005-ci ildə San-Sebastiyan kinofestivalında da prizə layiq görülüb.

Hər rejissor bir ildə iki film çəkib, hər iki filminə görə eyni anda kinofestivallarda mükafat qazana bilmir. Kim üçün isə bu adi hala çevirilib.

Onun ən çox mükafat qazanan filmi isə “Yaz, yay, payız, qış və yaz” (“Spring, summer, fall, winter… and spring’’) olub. 56-cı Lokarno Beynəlxalq Film Festivalında həmin fəlsəfi pritça 4 nominasiyada mükafata layiq görülüb.

Bənzərsiz filmlərlə daim tamaşaçı yaddaşında qalmaq üçün rejissora təhsil və bacarıqla yanaşı, həyat təcrübəsi də lazımdır. Heç bir yüksək təhsili olmayan Kim Ki Duk məhz öz filmlərinə həyat təcrübəsi qatan rejissordur. Çox qəribə də olsa, o, birinci dəfə filmə 32 yaşında baxıb və dörd il sonra öz filmini çəkib.

1960-cı il təvəllüdlü rejissor uşaq ikən bir müddət kənd təsərrüfatı məktəbində oxuyur. Təhsil onu heç də maraqlandırmayıb. Məktəbi bitirəndən sonra 17 yaşında zavodda işləyir. 20 yaşında hərbi xidmətə çağırılan Ki Duk 5 ildən sonra serjant rütbəsində ordudan tərxis olunur. O, bir müddət görmə məhdudiyyətli insanlar üçün yaradılmış kilsədə çalışır. 30 yaşında cibindəki bütün pulları təyyarə biletinə verərək, Parisə yollanır. Gələcək rejissor orada rəssamlıq dərsi alır. Az sonra şəkil çəkib küçələrdə satmağa başlayır.

Yeri gəlmişkən, Kim Ki-duk ömründə ilk dəfə kinoteatrda filmə məhz tabloları satıb, qazandığı xırda pulla bilet alaraq baxır. O vaxt baxdığı “Quzuların səssizliyi” (“The Sielence of the Lambs”) və “Körpü üstündəki sevgililər” filmləri ona güclü təsir edir.

Bu faktı ilk dəfə öyrənəndə, çox heyrətlənmişdim. Belə hallar bir tərəfdən də insana stimul verir ki, “həyatda ciddi və səmərəli addımlar atmaq, gözəl işlər yaratmaq heç vaxt gec deyil” qənaətinə gəlsin. Əsas odur niyyət və güclü həvəs olsun.

Ki-duk 1993-cü ildə vətəninə geri döndükdən sonra, ssenarilər yazmağa başlayır. O, rejissor debütünü 1996-cı ildə ekranlaşdırdığı “Timsah” (“Crocodile”) filmi ilə edir. Bu filmdə Han çayının sahilində yaşayan və intihar etmək istəyən qadını xilas edib qurtaran gənc bir kişinin sonradan həmin qadına necə zorakı yanaşması təsvir olunur.

Qəribə sujet xətti ilə diqqəti çəkən filmi izləmək üçün Ki-duk özü jurnalistlərə zəng edib premyeraya dəvət etsə də, filmə o qədər də maraq göstərilmir. Bundan sonra kiçik büdcəli bir neçə film çəkən rejissora əsl uğuru Venesiya Kino Festivalında nümayiş olunan “Ada” (“The Isle”) filmi gətirir. Bu film festivalda mükafat ala bilməsə də, qəzetlərin əsas xəbərləri içərisində özünə yer tapır və rejissorun şöhrəti Avropaya yayılır.

Yadıma gəlir ki, “Ada” filmini izləyəndə bütün bədənim ağrımışdı.

Kim Ki-dukun ilk filmləri tənqidçilər tərəfindən zorakılıq səhnələrinə görə ittiham olunur. Onun ilk işlərində aqressivlik və zorakılıq hiss olunsa da, sonralar həyat təcrübəsinin təsiri, ya nəyə görəsə filmlərinin sujet xətti yumşalmağa başlayır. Sakit ruhlu sevgi filmləri çəkən Ki Duk yenə də uğurlu sənət əsərləri ilə beynəlxalq mükafatlara layiq görülür.

Ki-duk azad ruhlu və özünəməxsusluğu ilə seçilən rejissorlardandır. Heç bir kino təhsili almayan Ki-duk film çəkməyi təcrübədə öyrənib.

Kim Ki-duk həyat və ölüm arasındakı sərhədi çox yaxşı hiss edir. Onun qəhrəmanları hər zaman uçurumun kənarındadır və ölüm daim onları izləyir. Ümumiyyətlə, onun filmləri hamı üçün deyil. Həmin filmləri öyrəşdiyimiz Hollivud filmləri ilə eyniləşdirməməliyik. Rejissorun ərsəyə gətirdiyi filmlərdə pantomim elementləri çoxluq təşkil edir. Səssiz şəkildə hərəkət edən aktyorlar izləyiciyə o qədər informasiya ötürür ki, insan bundan çox təsirlənir. Bu filmlərdə sakit güc, böyük istedad var və onların hər biri rəngarəng və çoxşaxəlidir.

Sevimli rejissorumun ən sevdiyim filmi isə 1998-ci ildə çəkdiyi “Quş qəfəsi oteli” (“Birdcage Inn”) kinosudur. Ki-dukun ekranlaşdırdığı sayca üçüncü bədii filmi “Quş qəfəsi oteli” sənət əsəri kimi mənim üçün o qədər unikal və möhtəşəmdir ki, filmin davam etdiyi iki saat ərzində tam harmoniyada oluram.

Seks işçisinə çevrilmiş qızın həyatından bəhs edən filmdə rejissor hər şeyi elə sadə və təbii qurub ki, sanki oradakı rəngləri, hərəkətləri və hissləri canlı şəkildə görürsən. Filmdə o qədər təbii atmosfer var ki, insan oradakı seksual xarakterli səhnələri ümumi hadisələrin bir ştrixi kimi qəbul edir, nəinki həzz obyekti kimi. Düşünürəm ki, bu şəkildə ancaq Kim Ki-duk film çəkə və “adi səhnələrə” belə dərin məna və dramatiklik qata bilər.

Kim Ki-duk sadə qəhrəmanların vasitəsi ilə izləyicilərdə geniş izlər və unudulmaz təsirlər yarada bilən azsaylı rejissorlardandır.

Yazıda subyektiv və şəxsi zövqə söykənən fikirlərin məcmuəsi də yer alıb. Zövqlərin fərqli və fərdi olmasışübhəsizdir. Yəni ki, düşüncələrdə qasırğa yaradan Kim Ki-duk film kultunu hamı bəyənməyə bilər.

Mənbə: azlogos.eu