Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatasının ("AmCham") Direktorlar Şurasının üzvü Rüfət Hacıəlibəyov “Report”a müsahibə verib.

Həmin müsahibəni təqdim edirik.

- İT şirkətləri cənab Prezidentin çıxışında danışdığı Qarabağdakı “Ağıllı Şəhər” layihəsində iştirak etməyi planlaşdırırmı?

- Hər şeydən əvvəl qeyd etməliyəm ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası dövlətin qarşısında azad edilmiş ərazilərdə qabaqcıl texnoloji yanaşmalar tətbiq etmək, infrastruktur və innovativ layihələr yaratmaq üçün yeni vəzifələr qoyur. Bu, texnologiyaların bölgələrin inkişafına necə töhfə verdiyinə yaxşı bir nümunə olacaq və gələcəkdə uğurlu təcrübələrin bütün Azərbaycan ərazisində təkrarlanmasına imkan verəcəkdir. Əminliklə deyə bilərəm ki, Amcham-ın üzvləri olan bir çox İT şirkəti bu layihədə iştirak etmək üçün tam maraqlarını ifadə edir və onun başlanmasını səbirsizliklə gözləyirlər. Artıq bir neçə şirkət bu texnologiyanın effektivliyini nümayiş etdirmək üçün dövlət qurumları ilə bir sıra pilot həyata keçirir. Ağıllı şəhər konsepsiyası, İnnovasiya sahəsi olan və müxtəlif seqmentlərdə texnologiyaların və yeniliklərin tətbiqi üçün yeni imkanlar açan İoT texnologiyası və bulud məlumatlarının istifadəsini nəzərdə tutur.

- “AmCham” iştirakçılarının 4-cü Sənaye İnqilabının həyata keçirilməsi üçün hər hansı bir plan varmı?

- Bu çox maraqlı bir sualdır. Əvvəlcə, 4-cü Sənaye İnqilabının texnologiya şirkətləri ilə birlikdə aşağıdakı texnologiyaların tətbiqi ilə istehsalın yaxşılaşdırılması yollarını axtaran sənayeçilərin təşəbbüsü olduğunu müəyyən edək: İoT, Dərin Analitika, Süni İntellekt, Maşın Öyrənmə və s. Qeyd etmək lazımdır ki, Qərbdə istehsalın robotlaşdırılması və rəqəmsallaşdırılması yüksək səviyyədədir, sənayeçilər yeniliklər və texnologiyaların tətbiqi ilə istehsal səmərəliliyini, məhsuldarlığı artırmaq və xərcləri azaltmaq üçün yeni yolların mümkünlüyü barədə düşünürlər. Azərbaycanda isə Neft və Qaz Sənayesindəki proseslərin yüksək dərəcədə rəqəmsallaşdırılmasını və neft və qaz yataqlarının hasilatı və kəşfiyyatının səmərəliliyinin artırılması üçün yuxarıdakı ssenarilərdən istifadə olunmasını qeyd edərdim. Qalan sahələr, fikrimcə, proseslərin avtomatlaşdırılmasına investisiyalar tələb edir və AMCAM üzvləri arasında Sənaye 4.0-da zəngin təcrübəsi olan və biliklərini sənayeçilərimizlə bölüşməyə hazır olan kifayət qədər beynəlxalq şirkət var.

Dünya iqtisadiyyatının inkişaf dinamikası sənayelərin sürətli inkişafını və sərt qlobal rəqabəti qabaqcadan müəyyənləşdirir. Biz anlayırıq ki, sənaye inkişafı ilə parallel inkişaf etməliyik, məhz bu səbəbdən keçən il Davosda cənab Prezidentin Bakıda Sənaye 4.0 mərkəzinin açılması ilə bağlı müqavilə imzaladı. Artıq Sənaye 4.0-ın yerli ofisi ilə görüşlər keçirmişik və bu dialoqu davam etdirəcəyik.

- Avropada GDPR mövzusunda yeniliklərindən xəbərdarıq. Bu, şəxsi məlumat qanunvericiliyimizə təsir edəcəkmi?

- GDPR (Məlumat Mühafizəsinin Ümumi Qaydaları – General Data Protection Regulation – GDPR) tənzimləməsi, vətəndaşlara öz şəxsi məlumatları üzərində nəzarəti təmin etmək və AB daxilində tənzimləməni birləşdirərək beynəlxalq iqtisadi münasibətlər üçün tənzimləmə bazasını sadələşdirmək məqsədi daşıyır. Məntiqi olaraq bunun bizimlə heç bir əlaqəsi yoxdur, ancaq dövlət müəssisələrimiz və ya özəl şirkətlərin nümayəndəliklərimiz AB-də xidmətlər göstərirsə, GDPR-nin tələblərinə uyğun olmalıdırlar. GDPR tənzimləməsinin tələblərinə dəstəyin olmaması, həmçinin Azərbaycan ərazisindən xidmətlər göstərərkən fiziki şəxslər və şirkətlər tərəfindən təmsil olunan xarici müştərilərin cəlb olunmasına mane ola bilər. Qərbin bu mövzuda nə qədər ciddi olduğunu başa düşmək üçün deyə bilərəm ki, GDPR qaydalarının pozulmasına görə cərimələr 20 milyon avroya çatır və Avropada yalnız GDPR qaydalarının pozulması ilə bağlı məsələlərə baxdıqları ixtisaslaşmış məhkəmələr də açılır.

Keçən ilin sonunda AMCHAM Rəqəmsal Texnologiyalar və İnnovasiya Komitəsi çərçivəsində bu məsələni qlobal konsaltinq şirkətlərinin hüquqşünasları və fərdi məlumat mütəxəssislərinin iştirakı ilə müzakirə etdik və tövsiyələrimizi hökumətə göndərdik. Bundan sonra, işçi qrupu çərçivəsində bunu Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi ilə müzakirə etdik, bu da Azərbaycanın fərdi məlumatları haqqında qanunda dəyişiklik edilməsi üçün tövsiyələrimizi nəzərə aldı. Bu tövsiyə bu gün təqdim olunan "Ağ sənəd"də yer alır.

- İT “Ağ sənəd” Tövsiyələr bölməsində 13 tövsiyə verdiniz, ölkədəki rəqəmsallaşma səviyyəsi haqqında nə deyə bilərsiniz?

- Azərbaycanda rəqəmsallaşma çox parçalanmışdır. Birmənalı şəkildə deyə bilərəm ki, özəl seqment texnoloji cəhətdən dövlət seqmentindən daha güclü inkişaf edib. Bunun səbəbi kommersiya seqmentinin bazar dəyişikliyinə uyğunlaşma mövzusunda çox çevik olması və istifadəçilərin artan tələblərinə cavab verməsidir. Eyni zamanda, kommersiya mənfəəti texnologiyaya yatırım üçün bir triqqer halına gəlir.

Dövlət çoxsəviyyəli və mürəkkəb bir mexanizmdir, burada bir çox daxili proses rahatlıq üçün yenidən qurulmalıdır. Mən birmənalı şəkildə başa düşürəm ki, biz bu dəyişikliklərin astanasındayıq və cənab Prezident öz çıxışlarında dövlət sahəsində ən yeni texnologiyaların və yeniliklərin tətbiqinə diqqət yetirərək bu mövzunun vacibliyini vurğulayır.

Qeyd edirəm ki, "Ağ sənəd"də İT hissəsindəki bütün tövsiyələr bir məqsədi güdür - texnologiyalar və yeniliklərdən istifadə etməklə ölkənin inkişafına kömək etmək, bunun üçün Rəqəmsal Texnologiyalar və İnnovasiyalar Komitəsində ölkədəki texnoloji ekosistemin yaxşılaşdırılması ilə bağlı mövzuları və bütün digər aktual məsələləri müzakirə edirik. Bu məsələləri müzakirə etmək üçün cəmiyyətimizin rəqəmsallaşma gündəminin formalaşmasına öz töhfələrini verməyə hazır olan dövlət seqmentinin nümayəndələrini, özəl iş adamlarını, kənar mütəxəssisləri dəvət edirik.

- "Amcham" ölkə iqtisadiyyatında hansı rol oynaya bilər?

- "Amcham" ölkədəki investisiyaların 80% -ni toplayan bir biznes təmsilçisi cəmiyyətidir. Bu qurum həm dövlət, həm də özəl sektor üçün qarşılıqlı faydalı olan Azərbaycan iqtisadiyyatının güclü bir hərəkətverici qüvvəsidir. Dövlət mövqemizə əhəmiyyət verir – məhz bu səbəbdən, əsas təkliflərimizi əks etdirən "Ağ sənəd", "Mövqe sənədi" kimi sənədlər mövduddur. Dövlətin biznes icmasının qaldırdığı mövzulara əhəmiyyət verir, qaldırılan bütün məsələlərin öz məntiqi həllini tapır, və bu sevindirici haldır. İnkişaf birtərəfli ola bilməz. Dövlət idarələri ilə aktiv qarşılıqlı fəaliyyət, üzvlərimizin qaldırdıqları bütün məsələlər üzrə açıq dialoq onların məntiqi həllini tapır və təsirə məruz qalan bütün sahələrdə həm biznesin, həm də ölkə iqtisadiyyatının böyüməsinə kömək edir. İndi Qarabağı inkişaf etdirmək üçün yeni bir hədəfimiz var və hamımız bu işdə fəal iştirak edirik.

Mənbə: report.az