Ermənistandakı iqtisadi böhran dərinləşməkdə davam edir. İqtisadi geriləmə də dərinləşməkdədir. Mart ayından etibarən iqtisadiyyat yalnız geriyə doğru gedir. Artıq dördüncü aydır ki, ardıcıl olaraq azalma qeydə alınır. İlin birinci yarısının nəticələrinə görə iqtisadi fəallığın 4.7% azalması qeydə alınıb. Bu, hökumətin proqnozlarından ən az iki dəfə çoxdur.

Xatırladaq ki, aprel ayında Ermənistan hökuməti illik iqtisadi azalmanı 2% səviyyəsində qiymətləndirmişdi. İlin birinci yarısının nəticələrinə görə, iqtisadiyyatdakı inkişaflar artıq bu qiymətləndirmədən əhəmiyyətli dərəcədə kənara çıxıb. Yəqin ki, yaxın gələcəkdə hökumət əvvəlki proqnozlarında düzəlişlər etməli olacaq.

Rəsmi statistika iyun ayındakı iqtisadi inkişafın operativ göstəricilərini yayımlayıb. Yenə də heç bir nikbinliklə gözə çarpmır. Ötən ilin iyun ayı ilə müqayisədə Ermənistandakı iqtisadi aktivlik 7,5% azalıb. İqtisadiyyatın bütün sahələrində azalma qeydə alınıb.

Ermənistan hökuməti ölkə daxilində misli görünməmiş tikinti işlərinin aparıldığı təəssüratı yaratmağa çalışsa da, bu, tikinti sektorundakı statistik xidmətdə görünməmiş bir geriləmənin qeydə alınmasına mane olmayıb. Tikinti işləri sahəsində 23,3% azalma qeydə alınıb.

İyun ayında daxili ticarət dövriyyəsində 12,4% azalma var. Xidmət sektorunda vəziyyət daha pisdir. Dövriyyələrdə demək olar ki, 16% azalma qeydə alınıb.

Sənaye istehsal həcmini azaltmaqdan yan keçməyib. Düzdür, burada geriləmə çox da böyük deyil, amma məlum olduğu kimi, dağ-mədən sənayesinin rolu xüsusilə vacibdir. 5 ayın məlumatlarına görə istehsalda 25% -dən çox artım olub, bu da sənaye sektorunun göstəricilərinə birbaşa təsir göstərir. Baxmayaraq ki, iyun ayının rəsmi məlumatlarına görə, hətta bu vəziyyətdə də sənaye sahəsində bir eniş qeydə alınır. İyun ayında bu sektorda istehsalın həcmi 2,4% azalıb.

Ermənistanın xarici ticarət dövriyyəsi də azalıb, bu həm ixracın, həm də idxalın azalmasında özünü göstərir.

İyun ayında böyümə qeydə alınan yeganə sektor ictimai sektorun maaşlarının artmasıdır. Əvvəlki il üzrə müqayisədə orta əmək haqqı 7,5% artıb. Bu da tam iqtisadi fəallığın azalması qədər bir rəqəmi əks etdirir.

İqtisadi aktivlik azalır, dövlət sektorunda maaşlar artır. Əlbəttə, mükafatlar hesabına baş verdiyi aydındır. Bu iqtisadiyyatla məşğul olanların arasında maaşların azaldığı bir dövrdə baş verir. Başqa sözlə, Ermənistan iqtisadiyyatında cərəyan edən proseslərin mənfi təzahürlərini birbaşa bu sektorla məşğul olanlar çəkirlər. Bunun əvəzinə dövlət məmurları mükafatlarından zövq almağa davam edirlər.

İyun hadisələrindən sonra, 6 ayın məlumatlarına görə, iqtisadi aktivlik hətta 5%-ə yaxınlaşıb. Bir ay ərzində 0,8 faiz dərinləşib. Buna xüsusilə tikinti, ticarət və xidmət sahələrinin təsiri var. İlin birinci yarısında inşaatda azalma 23% -i keçib. Ticarət və xidmətləri müvafiq olaraq 11,1% və 6.4% azalıb. Xidmətlər sektorunda dərinləşən tənəzzül müşahidə olunur.

6 ayın məlumatlarına görə sənayedə - guya kənd təsərrüfatında böyümə var. Bu böyümə bir halda 1,5, digər halda 1,7% təşkil edib.

Sənaye sahəsinə gəldikdə sanki hər şey aydın görünür. Yeraltı qazıntılar özlərini birtəhər xilas etmək üçün Paşinyan hakimiyyətinin əsas dayağına çevrilib.

Kənd təsərrüfatına gəlincə, qeydə alınmış böyüməyə baxmayaraq, hər şey asanlıqla qaydasında deyil. Məlum olduğu kimi, kənd təsərrüfatına dair məlumatlar rüblük olaraq dərc olunur. Birinci rübdə qeydə alınan 4,5% artımı nəzərə alsaq, ikinci rüb kənd təsərrüfatı üçün o qədər də əlverişli keçməyib.

İlin birinci yarısının nəticələrinə görə, Ermənistan iqtisadiyyatının mənzərəsi bax bu cürdür. Epidemiyadan sonrakı dövrdə iqtisadiyyat dərin bir yuxuya getdi, bunun bərpa perspektivləri hələ də bəlli deyil. İqtisadi böhran dərinləşməkdə davam edir və hökumətin iqtisadiyyatı bu vəziyyətdən çıxarmaq üçün atdığı addımlar reallıqdan kifayət qədər uzaqdır. İndiyə qədər həyata keçirilən böhran əleyhinə tədbirlər əsasən kredit faizlərinin subsidiya edilməsi tədbirləri ilə məhdudlaşıb.
Lakin hətta bu pul bir çox hallarda iqtisadiyyata çatmır. Real sektorda bankların kredit portfelinin azalması baş verib. Xüsusilə söhbət sənaye ilə sahəsindən gedir.
Böhranla mübarizə tədbirləri çərçivəsində nəzərdə tutulmuş inkişaf proqramlarının maliyyələşdirilməsində irəliləyiş yoxdur. Bu dövrdə yalnız 1 proqram təsdiqlənib və bu günə qədər bu anti böhran proqramının yalnız adı var. Proqramın başlaması barədə danışmaq hətta mənasızdır.

İqtisadi inkişafla bağlı proqramların müzakirələri uzun çəkir. Böhran gözləmir və epidemiya iqtisadiyyatda öz mənfi izini qoymağa davam edir.

Son günlər Ermənistanda yoluxanların sayı azalsa da, gündə orta hesabla yüzlərlə xəstəyə rast gəlinir. Bu o deməkdir ki, epidemiyanın təsiri hələ də hiss ediləcək.

Xüsusilə hadisələrin yaxın gələcəkdə necə inkişaf edəcəyini söyləmək hələ tezdir. Onsuz da iqtisadiyyatda nələrin baş verdiyini hər kəs görür.

Bu yaxınlarda, iqtisadi inkişaf proqramlarının Ermənistan hökumətində müzakirəsi aparıldıqda, bunun yavaşlaması epidemiya ilə əlaqələndirildi. Ancaq buna görə kimin günahkar olduğunu xatırlamağı unutdular. Fakt budur ki, hakimiyyət qeyri- ciddi yanaşması səbəbindən böhranı daha da dərinləşdirdi.

Bu gün Ermənistan iqtisadiyyatında baş verənlər təkcə qlobal böhranın nəticəsi deyil, həm də epidemiyaya qarşı cılız və nəticəsiz mübarizənin nəticəsidir. Bir çox ölkələr tədricən mövcud vəziyyətdən çıxmağa və iqtisadi fəaliyyətin müəyyən sahələri üçün müəyyən bir təhlükəsiz mühit yaratmağa çalışarkən, Ermənistan epidemiyanın ağır keçidini yaşamağa davam edir. Epidemiyanın yayılması səbəbindən bu gün Ermənistan heç kimin birbaşa təmasları və münasibətlərini bərpa etməyə meyilli olmadığı bir ölkəyə çevrilib.

Mənbə: ordu.az