Qarabağdakı qarşıdurmanın kəskinləşməsindən bəri rəsmi İrəvan daima qondarma Dağlıq Qarabağ rejiminin müstəqilliyini tanıma ehtimalını elan edib. Bununla birlikdə, Ermənistan prezidenti və baş nazirinin açıqlamalarının reallaşması ehtimalı çox azdır və nəinki yerli hakimiyyət orqanları 29 ilə yaxındır ki, bunu edirlər. Yeni status İrəvanın Rusiyanı öz tərəfinə çəkməsinə kömək etməyəcək və eyni zamanda Nikol Paşinyanın həvəslə müraciət etdiyi Qərb dəstəyindən məhrum edə bilər.

KONKRET.az xəbər verir ki, Ermənistan Nazirlər Kabineti başçısı müstəqilliyi tanımağın lazım olduğunu dəfələrlə söyləyib, lakin sentyabrın 27-dən bəri verdiyi açıqlamaların heç birində özünəməxsusluqlar olmayıb: Paşinyan ya bu məsələni əməliyyat vəziyyəti ilə əlaqələndirib, sonra da düşüncəsini izah etmədən beynəlxalq hüquqa müraciət edib, baxmayaraq ki, BMT qətnamələrində Ermənistanın işğalı altında olan 20% çox Qarabağ əraziləri açıq şəkildə müəyyənləşdirilib.

Prezident Armen Sarkisyan şərti daha konkret şəkildə təsvir edib: SSRİ-nin dağılmasından əvvəl, Ermənistan Ali Sovetinin DQR-in müstəqil olaraq tanınmasına səs verdiyini xatırladıb, ancaq sonra 1994-cü ildə imzalanan atəşkəs səbəbi ilə hər şey dayandırılıb və siyasi Minsk prosesi başlayıb, buna görə indi, onun sözləri ilə desək, münaqişənin dinc danışıqlar yolu ilə həll edilməsi mümkün deyilsə, İrəvan bu addımı atacaq.

Bununla birlikdə, İrəvan dəfələrlə postsovet dövründə DQR suverenliyinin tanınması mövzusunu oynamağa çalışıb. 2009-cu ildən bəri parlament təşəbbüsü dəfələrlə nəzərdən keçirib, amma məsələ tərpənməyib. Mövcud hakimiyyətə həm sadiq, həm də müxalif olan mütəxəssislər bir məsələdə eyni fikirdədirlər: İrəvan daim DQR-in statusunda dəyişiklik ehtimalı barədə danışır, amma əslində bu addımdan qorxur.

Birincisi, İrəvan, ATƏT-in Minsk Qrupunda və ya onun himayəsində olan ikitərəfli danışıqlarda manevr etmək və təqlid etmək üçün DQR faktorundan başqa, tanınmamış bir dövlət kimi istifadə edib. Beləliklə, Vyanada danışıqlarında Ermənistan daim “DQR nümayəndələrinin bərabərhüquqlu tərəf kimi danışıqlara daxil edilməsini tələb etməyə” çalışıb.

İkincisi, münaqişənin isti mərhələsini siyasi müstəviyə köçürmək üçün istənilən fürsətə son qoyacaqdır. Bu konyunkturanın təsir etdiyi vacib bir amildir. Əvvəllər Ermənistan müxtəlif səviyyələrdə aparılan danışıqlara rəsmi səfər edə bilərdi; mövcud təmas xətlərinin konfiqurasiyasından məmnun idi. İndi, Azərbaycan ordusu İranla sərhəd yaxınlığında əks-hücum təşkil edərkən və sağ cinahda Şuşaya can atarkən, İrəvan zamanla Xankəndini təslim etməmək üçün dialoqla bir sövdələşməyə ehtiyac duymaz. Bəlkə də bu, Paşinyanın ölkənin hansı kompromislərə getməyə hazır olduğunu aydın şəkildə cavablandıra bilməməsini izah edir.

Eyni zamanda, DQR-nin legitimliyinin tanınması təhdidi təkcə Rusiya üçün deyil, həm də Qərb üçün qıcıqlandırıcı bir amildir, çünki bu, həqiqətən ATƏT-in Minsk Qrupunun mövcudluğunu zəruri edir. Qarabağ mövzusunun Moskva, Vaşinqton və Paris arasında birləşdirici mövzu olduğu şərtlərdə Kreml beynəlxalq sənədlərin heç bir bəndinə daxil olmayan DQR-in müstəqil statusu ilə bağlı fərziyyə məsələsi ilə yeni bir siyasi həll planına hazır deyil. Rusiyanın Fövqəladə və Səlahiyyətli səfiri, Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinə yaxın Rusiya Beynəlxalq İşlər Şurasının üzvü Aleksandr Mixayloviç Kramarenkonun haqlı olaraq qeyd etdiyi kimi, Moskva üçün ən pis variant “Dağlıq Qarabağ ərazisi üzərində mütləq nəzarət tələb etməkdir”.

Ermənistan rəhbərliyi Rusiyanı özünə cəlb etmək üçün münaqişəni beynəlmiləlləşdirmək cəhdlərinin Qərbdə də eşitmə qabiliyyətini itirməməsini başa düşə bilməz. Yunanıstanın AB-nin Türkiyəyə qarşı sanksiyalarına dair bir bənd qəbul etmək cəhdləri baş tutmayıb. Bənzər bir ssenari, şübhəsiz ki, DQR-nin tanınmasını gözləyir – bu, ABŞ və Avropa üçün çox zəhərlidir.

Babək Göyüş

KONKRET.az

Mənbə: konkret.az