“Türkiyə ordusu Laçın dəhlizindəki postlararası patrul xidmətinə cəlb edilməlidir”

“Türkiyə ordusu Laçın dəhlizindəki postlararası patrul xidmətinə cəlb edilməlidir”

Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin, Ermənistan Baş nazirinin imzaladığı üçtərəfli bəyanata əsasən işğal altında olan daha bir rayon - Laçın bu gün əzəli sahibinə qaytarıldı. Qeyd edək ki, Azərbaycan Ordusu Qarabağın digər bölgələrindəki döyüşlərdə Ermənistan silahlı qüvvələrini məğlub etdikdən sonra işğalçı ölkə nəzarətindəki Ağdam, Kəlbəcər və Laçını döyüşsüz təhvil verməyə razılaşmışdı.
Laçın alayının sabiq komandiri, əslən bu rayondan olan Arif Paşayev Reyting.az-a müsahibəsində deyib ki, Laçın Azərbaycan Ordusunun digər bölgələrdə göstərdiyi qəhrəmanlıqlar hesabına təhvil verilib.
- Arif bəy, 28 ildən sonra Laçın rayonu işğaldan azad edildi. Təəssüratınız necədir?
- Əvvəla, onu deyim ki, Laçın bizə döyüşsüz verilib, amma bu o demək deyil ki, biz Laçını döyüşsüz almışıq. Laçın Azərbaycan Ordusunun digər yerlərdə göstərdiyi qəhrəmanlıqlar və tökülən şəhid qanları hesabına Azərbaycana verilib. Laçın əsgərlərimizin şücaəti, şəhidlərimizin və qazilərimizin qəhrəmanlığı sayəsində alınıb. Əks halda Laçını erməni bizə heç vaxt verməzdi. Bu mənada hesab edirəm ki, Laçının, Kəlbəcərin və Ağdamın alınması tökülən qanların, döyüş meydanlarında əsgərlərimizin göstərdiyi qəhrəmanlıqların hesabına əldə edilib.
Əlbəttə, 28 ildən sonra Laçın rayonunun Azərbaycan nəzarətinə qaytarılması, dövlət bayrağımızın bu qədim türk torpağında yenidən dalğalanması çox xoş təəssüratdır. Bu, həm də Azərbaycan Ordusunun qələbəsidir, Azərbaycan xalqının birliyinin ifadəsidir. Yəni bu, qürur duyulası hadisədir. Bu mənada mən də sevinc içindəyəm, qürur duyuram.
- Siz, bu gün demək olar ki, Laçın çamaatının arasında olmusunuz, Şəhidlər Xiyabanını ziyarət etmisiniz. Laçınlılar bu hadisəni necə qiymətləndirir, geri qayıtmaq haqqında nə düşünürlər?
- Camaatın sevincini sözlə ifadə etmək mümkün deyil. Yüksək əhval-ruhiyyə, sevinc və qürur hissi var. Mən inanmıram ki, kimsə ora qayıtmasın. Hətta ata-babası laçınlı olan və ömründə bir dəfə də olsun Laçında olmayan insanlar da ora qayıtmaq haqqında düşünürlər. Hətta laçınlı olmayan soydaşlarımızdan da Laçına qayıtmaq haqqında düşünənlər var. İnanıram ki, Azərbaycanda və azərbaycanlılar arasında Laçın güclü formada məşhurlaşacaq.
- Laçın hər zaman Qarabağ savaşında strateji əhəmiyyətli məntəqə hesab edilib. İndi Laçın bizdədir, ermənilər Xankəndi, Ağdərə, Xocavənd (bir neçə kəndində-red.), Xocalıdadır. Yəni Azərbaycan ərazilərində qalan ermənilər Ermənistanla əlaqə qurmaq üçün Laçından istifadə etməyə məhkumdur. Bu mənada biz Laçına qayıtdıqdan sonra hansısa anlaşılmazlıqlar yarana bilərmi?
- Laçın və Şuşanın bizdə olması əsas və həlledici məsələ, strateji gedişdir. Digər məsələlərin həlli sonradan mümkün ola bilər. Əsas məsələ Laçın və Şuşada 28 ildən sonra Azərbaycanın süverenliyinin bərpa edilməsi, bayrağımızın qaldırılmasıdır. Bu, kifayət qədər yüksək qiymətləndirilməli olan müsbət haldır. Amma qonşun ermənidirsə, deməli, problem var. Çünki erməni olan yerdə ziddiyyət, konfrantasiya, əsassız iddialar olur. Odur ki, əgər onlarla qonşuyuqsa, hər zaman pislik gözləməliyik. Erməni ilə qonşuluq bəri başdan problem mənasını verir.
- Laçın işğal ediləndə 50 min əhalisi olub, hazırda əhali sayı 80 mindir. Bu ərazilərdə 10 minlərlə azərbaycanlının yaşaması erməni təhlükəsinin qarşısını almaq baxımdan hansı əhəmiyyətə malikdir?
- Laçın işğal edilən zaman təqribən 60 minə yaxın əhalisi var idi, indi səhv etmirəmsə 70 mindən çoxdur. Məsələ burasındadır ki, Laçın dağlıq ərazidir və bu rayon üçün 70-80 min əhalinin olması kifayətdir. Yəni bu sayda insanın Laçında yaşaması insan resursu baxımından yüksək rəqəmdir. Bir sözlə, bu, dağ rayonu üçün normal sayda insan deməkdir.
Amma məsələnin başqa tərəfi ondadır ki, Laçın alınandan sonra bizim möhkəmlənmiş hərbi rayonlarımız olmalı, ərazidə Sərhəd Xidmətimiz xidmət aparmalı, eyni zamanda asayişi qorumaq üçün yüksək hazırlıqlı mühafizə qüvvələrimiz olmalıdır. O cümlədən Fövqalədə Hallar Nazirliyinin qüvvələri yüksək hazırlığı ilə seçilməlidir. Müsbət haldır ki, indi bu qurumlar çətin anda koordinasiya oluna və vətəni qorumaq üçün vahid müdafiə strukturuna çevrilə bilirlər. Bu baxımdan daha vacib strukturların yaradılması sözsüz ki, nəzərdə tutulur.
Əhalinin orada məskunlaşmasına paralel olaraq Laçının starteji əhəmiyyətini nəzərə alaraq yəqin ki, bizim rəhbərlik hətta dinclik dövründə belə oranın daha etibarlı müdafiəsi üçün lazım olan plan haqqında düşünəcək.
- Xankəndini Gorusa bağlayacaq Laçın dəhlizində həmdə rus sülhməramlıları duracaq. Sizcə, sülhməramlılarla yerli əhali arasında çətinlik yaranmaz ki?
- Mən rus sülhməramlılarına heç vaxt inanmamışam. Çünki onlar heç vaxt sülhməramlı olmur.
Dəhliz Laçın şəhərindən keçir. Prezidentin çıxışından belə anladım ki, orada yeni yol çəkməyin parametrləri hazırlanana qədər əhali Laçın şəhərinə köçürüləsi deyil. Güman edirəm ki, yeni yolun parametrləri hazır olana qədər şəhərin minalardan təmizlənməsi, təhlükəsizlik tədbirlərinin görülməsi mərhələsi həyata keçiriləcək. Bundan sonra yəqin ki, əhalinin şəhərə köçürülmə işi başlanar.
- Yəni ona qədər biz Laçın şəhərinə girməyəcəyik, ancaq kəndlərə daxil olacağıq?
- Bəli, dediyim səbəblərdən şəhərdə yaşayış olmur. Amma bütövlükdə rayon bizimdir və orada işlər aparılacaq. Lakin gedişat götərir ki, bizim atdığımız addımlar inadkar və ciddidir. Yəni ölçülüb-biçilən, planlaşdırılan gedişlərdir. Ümid edirəm ki, biz yaxın dövrdə Laçın şəhərində də məskunlaşacağıq.
- Deyə bilərikmi ki, Qarabağda erməni problemi həll edilib?
- Yox, əgər Qarabağda bir erməni qalırsa, bu, problemin mövcudluğundan xəbər verir. Əgər orada digər bir xalq yaşasaydı və bizimlə düşmənçilik aparsaydı, mən bu mərhələdə düşünərdim ki, barış olacaq, keçmiş unudulacaq. Amma erməniləri yaxşı tanıyıram və onların xislətinə bələdəm. Əgər bu xalqla bir yerdəsəndə, bəri başdan problemin var. Çünki onlar nanəcibdirlər. Belə xalqla münaqişəsiz, ziddiyyətsiz və problemsiz keçinmək mümkün deyil. Söhbət heç Qarabağdan da getmir. Əgər sənin qonşun Ermənistandırsa, bunun özü problem deməkdir.
Amma biz güclü olmalı, müttəfiqlərimizi çoxaltmalı, daima sayıqlığı saxlamalı, ordumuzun imkan və gücünü artırmalı, əhalimizi çoxaltmalıyıq. Və sözsüz ki, gənc nəslimizə doğru-düzgün təlim-tərbiyyə verməli, heç nədən çəkinmədən ermənini ona tanıtmalıyıq. Həm də “düşmən nə edə bilər” sualı ətrafında deyil, “biz özümüz nələr etməliyik” sualına cavab verməliyik. Bunları etsək, perspektiv bizimdir.
- Laçın Ermənistanın Gorus rayonu ilə sərhəddir. Sizcə, Laçın-Gorus sərhədində bizim gömrük nəzarət-buraxılış məntəqəmiz, Sərhəd Xidmətimiz olacaqmı?
- Təbii. İlk növbədə delimitasiya və demarkasiya prosesi getməlidir. Yəni sərhədlərini müəyyənləşdirilməsi. Necə ki hazırda Kəlbəcərdə bu proses gedir. Laçında da bu iş aparıldıqdan sonra bizim Sərhəd Qoşunlarımız sərhəd boyunca xidmət təşkil etməli, habelə iki dövlət arasında müvafiq gömrük xidməti qurulmalıdır.
Bundan başqa, biz fərqli, hətta düşmən ölkələr olduğumuz üçün ehtimal edirəm ki, orada başqa tədbirlər, prosedurlar da həyata keçirmək lazım olacaq.
- Müharibə bitib, hazırda diplomatik danışıqlar önə keçib. Uğurlu hərbi əməliyyatlardan sonra diplomatik mübarizəni necə qiymətləndirirsiniz?
- Hesab edirəm ki, Azərbaycan böyük uğurlar əldə edə bilib. Amma arzu edərdim ki, diplomatiyamız düşmənə qarşı daha ötkəm və sərt olsun. Yəni düşmənə münasibətdə güzəştsizlik xəttinə üstünlük verilsin. Ümumiyyətlə, düşmənə güzəşt olmasın.
- Laçın dəhlizi 6 kilometr uzunluğunda, 5 kilometr enindədir. Hazırda sülhməramlılar dəhlizdə 10-a yaxın post qurub. Bununla dəhlizin təhlükəsizliyini təmin etmək mümkündürmü?
- Məncə, bu səhv hesablamadır. Bu dəhliz Xankəndindən tutmuş Ermənistana çıxışa qədər olan bir ərazini əhatə edir. Şərti olaraq adı “Laçın dəhlizi” gedir. Bu dəhlizin 80-100 kilometr uzunluğu var, haradasa 5 kilometr də eni olmalıdır. Mən hesab edirəm ki, ərazidə Türkiyə ordusu da olmalı və postlararası ərazilərdə patrul xidməti həyata keçirməlidir. Əks halda biz arzuolunmaz problemlə üzləşə bilərik. Nəzərə almalıyıq ki, biz zamanında çox hadisələrə şahid olmuşuq.
İkincisi, Rusiya Ermənistanı silah-sursatla təchiz edir, bəzən Ermənistanın özü kimi çıxış edir. Bu mənada strateji əhəmiyyətli məntəqələrimizin taleyini rus sülhməramlılara ümid etmək olmaz. Odur ki, Türkiyə ordusunun Laçın dəhlizində olması vacibdir. Hesab edirəm ki, Türkiyə ordusu postlararası patrul xidmətinə cəlb edilməlidir.

Mənbə: teref.az