Rusiya Ermənistana təzyiq göstərməsə, Azərbaycan birtərəfli qaydada tədbirlər görməyə başlayacaq”
Son günlər Azərbaycan-Ermənistan sərhədində gərginlik müşahidə olunur. İyulun 28-ə keçən gecə, 10 noyabr 2020-ci il tarixli açıqlamanın imzalanmasından bəri ən böyük qarşıdurma baş verdi. Ermənistanın rəsmi mənbələrinə görə, sərhəddəki atışma zamanı üç erməni hərbçi öldürülüb, ikisi yaralanıb. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi ordumuzun iki əsgərinin yaralandığını açıqladı.
Rusiyanın təşəbbüsü ilə tərəflər saat 10:00-dan etibarən atəşi dayandırdı, lakin vəziyyət olduqca gərgin olaraq qalır. Erməni mediası Azərbaycan ordusunun bir postu "ələ keçirdiyini", lakin sonra ermənilərin itirilmiş əraziləri geri ala bildiklərini iddia edir, lakin erməni müxalifəti Ermənistan ordusunun itirilən postu geri aldığını inkar edir.
Baş verənlərə dair AYNA-nın suallarını politoloq Fərhad Məmmədov cavablandırıb.
- Sərhəddə son zamanlarda olmadığı qədər ciddi gərginlik var. Vəziyyəti necə qiymətləndirirsiniz?
- 2020-ci ilin noyabrından sonra Ermənistanla Azərbaycan arasındakı münasibətlərdə Azərbaycan, Ermənistan, Rusiya arasında üçtərəfli format və görünməz şəkildə Türkiyə ilə birlikdə dördtərəfli format formalaşdı. Bu formatda xüsusi qərarlar verildi - bunlara 10 noyabr 2020 və 11 yanvar 2021-ci il tarixli saizşlər də aiddir. Qeyd etmək istərdim ki, hər iki bəyanatda konkret tarixlər göstərilib. Ancaq təəssüf ki, Bayden Administrasiyası gəldikdən sonra Makron regional məsələlərdə daha fəal iştirak etməyə başladı və görürük ki, orda liderin kim olmasından asılı olmayaraq, Ermənistan tərəfi yenə də alınan qərarları ləngitmək mövqeyi tutdu.
Bu ilin yanvarında yaradılmış hökumətlərarası komissiyanın razılığa gəldiyi ilk layihələri mart ayına qədər təqdim etməsi lazım idi. Amma Emənistanda daxili siyasi böhran bunların tətbiqini təxirə saldı. İndi isə görürük ki, seçkilərdən və qələbəsindən sonra Paşinyan bu konfiqurasiyanı dəyişməyə çalışır. Azərbaycanın Ermənistan sərhədlərini pozduğu barədə erməni tərəfinin bütün bəyanatı onu göstərir ki, Paşinyan konfiqurasiyanı dəyişməyə və qəbul edilən qərarları ləğv etməyə çalışır. Yəni seçkilərdən sonra qərar verməməklə mövcud vəziyyəti uzatmaq üçün heç bir başqa səbəbi yox idi. Seçkilərdən əvvəl və sonra Azərbaycan Prezidentinin bəyanatlarından o nəticəyə gəlmək olar ki, Azərbaycan Ermənistanda sabit bir hökumətin qurulmasını müəyyən bir müddət gözlədi və indi həm Ermənistan, həm də Rusiya qarşısında müqavilələrin həyata keçirilməsinin başlaması ilə bağlı məsələlər qoyur.
- Bütün bu atışmalar nəyə gətirib çıxaracaq?
- Bu məsələni həll etməyin bir neçə yolu var. Birincisi, Azərbaycanın Ermənistanla sərhədlərinin müəyyən edilməsinə 2020 -ci ilin sonunda başlanılıb. Ermənilər üçün ən ağrılı məsələlər Qorisdən Kafana gedən yoldur, Kəlbəcər və Laçın sərhədləri silahdan istifadə edilmədən həll edilib. Ancaq birdən, may ayından başlayaraq, bu yanaşma Ermənistanın müqaviməti ilə qarşılaşmağa başladı. Bu, onların bütün prosessin uzanmasına doğru hərəkət etdiklərini göstərir.
Rusiya tərəfindən onların prosesdə daha fəal iştirak edəcəkləri gözləntiləri var. Çünki təxribatçıların mina sahələrinin xəritələrinin dəyişdirilməsini nümunə götürərək demək olar ki, təcrübə göstərdi ki, Rusiya müəyyən bir passivlik göstərdiyi yerdə ABŞ dərhal aktivləşir və uğur qazanır. Ona görə də Moskva bu dəfə zəiflik göstərsə və Ermənistana təzyiq göstərməsə, Azərbaycan birtərəfli qaydada tədbirlər görməyə başlayacaq. Bakının dəhlizlər yaracağını demirəm, ancaq sərhədlərimizi birtərəfli təyin edəcəyik. Ayrıca, qəbul edilmiş razılaşmaların məqamları müvafiq olaraq yerinə yetirilmədiyi təqdirdə, məsələn, Laçın dəhlizi və onun üzərində nəzarətlə bağlı razılaşmanın digər məqamları sual altına alınır. Yəni, bu halda Rusiyanın rolu tamamilə aşınmaya doğru gedir.
- Fransa və Avropa İttifaqının bu fonda daha aktiv olacağını və Azərbaycanın əleyhinə bəzi qətnamələr qəbul edəcəyini gözləyirsinizmi?
- Fransa və ABŞ-ın aktivləşməsi göz qabağındadır. Düşünmürəm ki, Ermənistanda Köçəryan seçilsəydi, Şərq Tərəfdaşlığı çərçivəsində Ermənistana 2,6 milyard avro ayrılardı. Paşinyan hələ də Baş nazir əvəzi kimi fəaliyyət göstərir və hətta yeni bir hökumət qurmadı, amma Avropa İttifaqından artıq 2.6 milyard avro aldı və bu, artıq Brüsselin onun kursuna verdiyi dəstəkdir və bununla da Fransanın bölgədəki rolunu artırmağa təşviq edir. Bununla yanaşı, ABŞ-ın aktivləşməsini də görürük. Səfir bölgələrə səfər edir, minalanmış ərazilərin xəritələri ilə təxribatçılar mübadiləsi edilir və s.
Parisin bəzi proseslərə başlaya biləcəyini düşünürəm, ancaq BMT Təhlükəsizlik Şurası səviyyəsində hər hansı bir nəticəyə səbəb olacağını düşünmürəm, çünki Azərbaycanın addımları beynəlxalq hüquqa əsaslanır. Buna görə də Fransanın addımları bütün beynəlxalq hüquq sistemində gözlənilməz nəticələrə səbəb ola bilər. Azərbaycan Milli Məclisinin nümayəndə heyətinin Türkiyə Kiprinə səfəri, Azərbaycanın cavab addımlarının da ola biləcəyinin nümayişidir.
Müəllif: Nicat Hacıyev

Mənbə: teref.az