“Milli Dirçəliş Günündə Elçibəyi anmaq böyük şərəfdir”

17 noyabr Azərbaycanda Milli Dirçəliş Günüdür. Azərbaycanın müstəqliyinin əsası 1988-ci ilin noyabr günlərində qoyulub. O günlərin əsas qəhrəmanlarını ictimaiyyət yaxşı tanıyır. Lakin tariximizə qızıl hərflərlə düşmüş 17 noyabr hərəkatının “gizli qəhrəmanları” da var. Onlardan biri ilə görüşmək üçün Bakının Əhmədli qəsəbəsinə, N.Tusi küçəsinə yollandım.

Binaya yaxınlaşmamış eyvanlardan birində dalğalanan üçrəngli milli bayrağımızı görəndə ayaq saxladım. Qürur mənbəyimiz olan şanlı bayrağımıza vətəndaş sevgisi içimi titrətdi. Bayrağın dalğalandığı mənzilə qalxıram. Bir vaxtlar xalq hərəkatının tanınmış simaların toplaşdığı, məsləhətləşdiyi evə...

Söhbət açacağım üçrəngli milli Azərbaycan bayrağını ilk dəfə tikən, Milli Azadlıq Hərəkatının fəallarından biri Arzu xanım Şahverdiyevadır. 1988-ci ildə başlayan Xalq Hərəkatı dövründə ilk dəfə bayrağımızı Arzu xanım və anası Sura Şahverdiyeva tikib, hazırlayıb və meydana gətirilməsini təmin edib. Hər iki xanım həm ölkəmizdə, həm də xarici səfərlərdə üçrəngli bayrağımızı təbliğ edib. Sura ana 2012-cil ildə vəfat edib. “O zaman mənim 18 yaşım var idi. Valideynlərim bizi milli ruhda böyütmüşdü. Nə xoş bizə ki, tarixdə iz qoyduq və ən əsası rus imperasının dağılmasına nail olduq. Rus imperiyasının bayrağını endirib, Azərbaycanın üçrəngli bayrağını ucaltdıq”, - deyir həmsöhbətimiz.

Arzu xanım ilk bayrağımızın parçalarından qalan kiçik hissələr və anasının işlətdiyi tikiş maşınından danışır. İndiyədək bu eksponatları qoruyub saxlayan xanım bir qədər də tarix muzeylərindən gileylənir. “Hələ də tarixi olan bu eksponatları gələcək nəslə ötürmək üçün bizdən təhvil alan muzey yoxdur. Özüm də müraciət etdim, amma xəbər çıxmadı”, - deyə şikayətlənir...

“O dövrdə nə məşəqqətlərdən keçdik. Hər gün təzyiq və təhdidlərə məruz qalırdıq. Nə evdə, nə küçədə rahatlığımız var idi. Adımızı “ektremist” qoymuşdular. 1988-ci ildə noyabr ayının 20-dən 21-nə keçən gecə anamla birlikdə ilk dəfə bu bayrağı tikmişik. Azərbaycanda Milli Azadlıq Hərəkatının öncüllərindən sayılan Məhəmməd Hatəmi bu təşəbbüsü irəli sürdü və qardaşım Bəxtiyar Tuncayla bayraq tikilməsi üçün pul yığdılar. Belə məsləhət görüldü ki, bayraqlar bizim evdə tikilsin. Mərkəzi Univermaqdan üç rəngdə 3 top ipək parçalar alındı. Gecə səhərədək durmadan 14 bayraq tikdik. Yaşıl parça bitdiyinə görə 15-ci bayrağı tikə bilmədik. Buna çox heyfsləndik. Bayraq nə qədər çox tikilsəydi, o qədər yaxşı idi. Amma rus əsgərləri buna imkan vermirdi. Basqı altında qaldığımız üçün küçəyə çıxa bilmirdik. Hətta bir dəfə əlimdə bayraq binanın önünə çıxanda boğazıma bıçaq dirəndi. Stres keçirdiyim üçün o vaxtdan qan azlığı problemi ilə üzləşdim. İki hərəkatçı xanım - Töhfə və Zəminə xəstəxanaya mənə baş çəkməyə gəlirdilər. Tikdiyimiz bayraqları qardaşım Bəxtiyar Tuncay “Azadlıq” meydanında payladı. Yaşar Türkazərin də bu hərəkatda böyük rolu olub. O, ilk bayrağı gəzdirən adam olub. Onun əlindən bayrağı heç kim ala bilmirdi. Ardınca isə biz əlimizdə bayraq meydana girdik. İnanırsınız, mənə dəli kimi baxırdılar. Əlimdəki bayraq məndən böyük idi. Rus əsgərləri hər dəqiqə qapımızı döyür, evi ələk-vələk edib, bizə olmazın təzyiq göstərirdilər. Gecə saat 12-dən sonra texnikalarla qapımızın önü kəsilirdi və bizi əhatəyə alırdılar. Qardaşım 6 ay həbsdə qaldı. Çox təzyiqlər oldu, amma bütün bunlara baxmayaraq, Milli Azadlıq hərəkatlarının təsiri ilə Sovet imperiyası dağıldı. Anamın bir fədakarlığını unutmuram. Eyvanda köhnə rəfimiz var idi. Anam bayrağın artıq qalan parça hissələrini o rəfin arxasında gizlətdi. Ruslar nə qədər axtardılarsa, o bayrağın hissələrini tapa bilmədilər. Sadəcə, o parçaları gələcək nəslə ötürmək üçün saxladıq”.

“Qardaşım həbs olunanda anam ağlamadı”

“O dövrdə vətənə, millətə sevgi böyük idi”, deyən Arzu xanım hesab edir ki, indi sanki cəmiyyətdə bir passivlik var, milli ruh güclü deyil: “O vaxt qardaşımı həbs edəndə anam gözündən bir yaş belə tökmədi. Dönüb qardaşıma dedi ki, üç övladım var, hamısını vətənə qurban verirəm. Get, sən başqa oğullardan artıq deyilsən. Yadıma gəlir ki, Məhəmməd Hatəmi Tantəkin həbs olunanda mən onun dəmir barmaqlılar arxasında şəkli olan plakat hazırlamışdım. O plakatları biz çoxaltdıq və Yaşar Türkazərlə birgə küçə divarlarına yapışdırırdıq. 18 yaşında gənc qız idim, amma olduqca mübariz idim. Valideynlərim də mənə dəstək verirdi. Elə ona görə də sonralar daxili qoşunlarda xidmət etdim. Atam həmişə deyirdi ki, başını uca tut və daim irəli addımla!”.

“Elçibəy, Rauf Arifoğlu bizim evə gəlirdi”

O zaman Milli Azadlıq Hərəkatının fəalları təqib olunduğu üçün bu evə sığınıblar. Bu evdə hərəkatçıların toplantıları və bəzi məsləhətləşmələri təşkil edilirmiş: “İstiqlalçılar, xalq hərəkatının fəalları bizim evə yığışırdı. Onlardan Əbülfəz Elçibəy, Mənsur Əlisoy, Məhəmməd Hatəmi Tantəkin, Siyamək adı ilə tanınan Rəhbəri Nasir, Niyazi İbrahimov, Rizvan Hüseynov, Fərəməz Allahverdiyev və başqaları var idi. Rauf Arifoğlu Bəxtiyar Tuncaydan dərs aldığı üçün evimizə gəlirdi”.

Arzu xanım Milli Azadlıq Hərəkatının mərhum lideri Əbülfəz Elçibəy haqqında da sevgi ilə danışır: “Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatının ikinci adı Əbülfəz Elçibəydir. Tələbəlik illərindən milli hərəkatın iştirakçısı olan, xüsusilə 1988-ci ildən milli-azadlıq hərəkatının yüksəlişi zamanı ön sıralarda gedən və 20 yanvar hadisələri zamanı siyasi proseslərin mərkəzində dayanan Elçibəyin adını Milli Dirçəliş Günündə anmaq sadəcə, şərəf olardı. Bu şəxsin simasında vətənə, millətə sevgi hissini və milli ruhu öyrənmişəm. Bir vaxtlar bu dahi şəxsiyyətlə bir ocağa sığındığım üçün qürur duyuram”.

Alçina Amilqızı
Cebhe.info

Mənbə: cebhe.info