Niderland Parlamentinin spikeri Martin Bosma Fransanın səfiri Fransua Alabryuna Belçikanın iki ölkə arasında bölüşdürülməsini təklif edib.

"NRC" nəşrinin məlumatına görə, Bosma səfirlə nahar zamanı Niderland hakimiyyətinin Belçika ərazisində yerləşən Flandriya regionunu öz ölkəsinə birləşdirmək istədiyini bildirib.

O, əlavə edib ki, Belçikanın fransızdilli Valoniya bölgəsi Fransaya verilə bilər.

Təklifin detalları açıqlanmayıb. Hazırda nə Belçika hökuməti, nə də Fransa tərəfi bu məsələyə rəsmi münasibət bildirib.

Fransa- Belçika münaqişəsinin uzun tarixi

Fransa- Belçika qarşıdurması XIX əsrin ortalarında dil faktoru zəminində yaranmış valon-flamand münaqişəsidir. Lakin münaqişənin qədim dövrlərə gedib çıxan uzun tarixi var. Belə ki, III əsrin ortalarında Roma İmperiyasının sərhədi Reyn çayı boyunca uzanırdı. Lakin çay vadisi, eləcə də Şimal dənizinin sahilləri boyunca yerləşən ərazilərdə yaşayan əhalinin az bir hissəsi romanlaşmaya məruz qalırdı. III əsrin sonlarında - Roma İmperiyasının zəifləməsindən sonra bu bölgələrdə german tayfaları məskunlaşmağa başladı.

Lakin Sonian meşəsi cənubdakı ərazilər kütləvi alman müstəmləkəçiliyinə mane oldu. Bölgənin Roman əhalisinin bir hissəsi Frankların hökmranlığı altında da dil və mədəniyyətini qoruyub saxlamağı bacardı.

Ona görə də müasir Belçikada Franko-Flaman münaqişəsi iki icma arasında qütbləşməni artıran siyasi, iqtisadi, linqvistik və etnik xarakterli fərqlərin bütöv bir kompleksi kimi başa düşülür.

Hazırda həmin romalıların nəslinin davamçıları Belçika əhalisinin təxminən 32%-ni təşkil edən fransızdilli valonlardır. Ölkənin şimalındakı Flandriya isə rəsmi sferada holland dilindən istifadə edən alman dilli Fleminglərin (əhalinin 56%) kompakt məskunlaşdığı ərazidir.

Paytaxt Brüssel sakinlərinin əksəriyyəti (90%-ə qədəri) fransızca danışır. Lakin onlar adətən özlərini valon hesab etmirlər. Məhz Brüsselin qallikasiyası ölkədə linqvistik, eləcə də ərazi münaqişəsinin başlamasının səbəblərindən birinə çevrilib. X əsrin sonundan etibarən almanlar Şimali Qalliyada açıq-aşkar imtiyazlı mövqelərini tədricən itirdilər. XIII əsrə qədər Flandriyada fransızların təsiri gücləndi ki, bu da yerli əhali tərəfindən heç də həmişə müsbət qarşılanmırdı.

Bunu 1302-ci ildə Qızıl Spurs döyüşü, eləcə də Frankofonların Flamand dilini zəif bilməsi onların həyatı bahasına başa gələn Bruges Matinləri sübut edir.

Münaqişənin digər səbəbləri

Bununla belə, min illik münaqişə sırf dil və mədəni baxımdan şərh edilməməlidir. Çünki Namur qraflığının dövründə fransızdilli əsgərlər Flamand milislərinin tərəfində vuruşurdular. Üstəlik, XIV əsrdə fransızların hərbi məğlubiyyəti də parçalanmış Flamand və Vallon torpaqlarında fransız dili və mədəniyyətinin artan təsirini dayandıra bilmədi. İslahat zamanı fleminqlər, hollandlardan fərqli olaraq, katolikliyi qorumağa davam etdilər. Buna görə də İspan Hollandiyasının bir hissəsi olaraq qaldılar. Burada aparıcı rol Vallon elitasına və fransızlaşmış Flaman burjua qrupuna keçdi.

Belçikanın müstəqilliyi dövründə (1830) fransız dili yeganə dövlət dili kimi tanınırdı. Baxmayaraq ki, bu gün olduğu kimi, o dövrdə flamanların sayı vallonların sayından çox idi. 1847-ci ildə flamand və fransız dillərinin bərabərliyini tələb edən Flamand mədəni hərəkatı meydana çıxdı.

Çünki Fransız dili karyera yüksəlişi üçün mühüm vasitəyə çevrilərək hər yerdə istifadə olunurdu. Əhalinin təxminən 60%-nin dili flamandca olsa da, bu dil marginallaşmışdı.

Zaman keçdikcə dil məsələsinə qarşıdurmanın iqtisadi, siyasi və etnik komponentləri də əlavə olundu.

Belçika kömür mədənləri sayəsində XIX əsrdə regional sənayeləşmə və müasir urbanizasiya mərkəzinə çevrilməyə başlasa da, dənizə çıxışı olmadı. Geniş kənd təsərrüfatına malik olsa da, sənayedəki inkişafın aşağı səviyyədə olması Belçikanın Flandriyadan daha geri qalmasına səbəb oldu.

Belçika inqilabından sonra ağır maşınqayırma, polad və kömür sənayesinin sürətli inkişafı sayəsində Liege və Çarleroi iqtisadi çiçəklənmə mərkəzlərinə çevrildi. Lakin XX əsrin birinci yarısında sənayenin bu sahələri tənəzzülə uğradı və iqtisadi fəaliyyət mərkəzi Valoniyadan Flandriyaya köçdü. Bundan əlavə, Flandriya həmişə mədəni cəhətdən də ön planda olub. Flaman şəhərləri indi də Avropa şəhər memarlığının şah əsərləri hesab olunur. Bu şəhərlər hər il milyonlarla turist tərəfindən ziyarət edilir.

Niyə fransızlar və belçikalılar bir-birlərini bəyənmirlər?

Fransızlar və belçikalılar tez-tez bir-birlərinin həyat tərzini ələ salırlar. Bu gün belçikalıların 60%-i fleminqlərdir və holland dilində danışırlar. Onlar hesab edirlər ki, Belçikanın keçmişdəki bütün bəlalarının günahkarı fransızdilli valonlardır. Fransızlar hər zaman onları sıxışdırıblar və proses bu günə qədər də davam edir.

Fransızlara qarşı düşmənçilik də buradan qaynaqlanır. Buna görə də tərəflər müxtəlif zarafatlarla, lətifələrlə bir-birlərinə sataşırlar.

Məsələn fransızlar ikrahla deyir ki, 12 belçikalını avtomobilin baqajına yerləşdirmək üçün ora bir dilim kartof atmaq kifayətdir. Bu belçikalıların kartofa hədsiz sevgisinə işarədir.

Təbii ki, belçikalılar fransızların atmacalarını cavabsız qoymurlar. Belçikalıların məşhur lətifəsində deyilir:

“Eyni ofisin iki fərqli otağında fransızlar və belçikalılar çalışırdı. Fransızlar öz otaqlarının qarşısına "Burada fransızca danışırlar” yazılı plakat asıblar. Belçikalıların otağının önündəki plakatda isə “burada isə insanlar işləyir” sözləri yazılıb”.

Bununla da belçikalılar fransızlardan fərqli olaraq, ilk növbədə insan olduqlarına işarə edirlər.

Göründüyü kimi, belçikalılar fransızlarla eyni ərazini, ortaq tarixi keçmişi bölüşsələr də, onları heç də dost xalq hesab etmirlər. Çünki Belçikanı fransızlar özlərinin tarixi torpaqları hesab edirlər. Bu mənada Niderland Parlamentinin spikeri Martin Bosmanın Fransanın səfiri Fransua Alabryuna təklifi heç də qəribə və göydəndüşmə deyil...

Mənbə: bizim.media